ΦΥΓΗ ... & ΑΠΟΔΡΑΣΗ: …Η Αυτοκτονία Του Θεού

“Shame” λέγεται η ταινία του S.M.Q., που πραγματεύεται σε πρώτο επίπεδο, την αιμομικτική «αγάπη» δύο αδερφιών, το ατομικό μαρτύριο, και τη λύτρωση που οικονομεί η κάθαρση της παραδοχής και της αποδοχής από το βασανισμένο εαυτό, της συναισθηματικής και ψυχικής θέσης στην οποία έχει περιέλθει κατά την πορεία των όποιων χρόνων της ζωή του. Ασφαλώς, με μια τέτοια θεώρηση οι διακειμενικές αναφορές στις μορφές και τα θέματα που διαλαμβάνει η  αρχαιοελληνική τραγωδία καθίστανται αντιληπτές.

Ταυτόχρονα δε και κατά συνέπεια, η φροϋδική προσέγγιση γίνεται ελαφρώς απαιτητή. Μια σύντομη αναφορά οφείλει να αναδείξει το συστηματικό προηγούμενο (κάποιας φύσης) βασανισμό του προσώπου, πράγμα το οποίο θα συνεπιφέρει σχετικές λιμπιντικές απεμπολήσεις και ενοχοποιήσεις. Αυτά με τη σειρά τους θα έχουν περισσότερες συνέπειες: Τις παρεκκλίνουσες επενδύσεις του ενοχικού έρωτα και την  έγερση του εξιδανικευμένου (έρωτα) στο αδερφικό πρόσωπο, την προσπάθεια κατάπνιξής του στην ερωτική παρεκτροπή και περαιτέρω, τη χρήση του  βασανιστικού (τις πιο πολλές φορές) σεξουαλικού καναλιού για τη διοχέτευση της θλίψης, του θυμού, της κραυγής και της απόγνωσης, της άρνησης, της ενοχής και των ναρκισσιστικών υποταγών που εγείρει ο τεμαχισμός της ψυχής. Αυτή είναι μία σύντομη, τηλεγραφικού χαρακτήρα θα λέγαμε ψυχολογική προσέγγιση του θέματος, στο πλαίσιο των προσωπικών μου ψυχολογικών θεωρήσεων και γνώσεων, αλλά ουδόλως θα μείνω σ’ αυτή, καθώς αυτό που επιθυμώ ν’ αναδείξω είναι κάτι βαθύτερο, πληρέστερο και με περισσότερο νόημα και αξία για τις δικές μας πια ζωές.

Όλες οι υφολογικές, λογοτεχνικές, φιλοσοφικές, ψυχολογικές ή άλλες προσεγγίσεις αποκτούν κάποια περαιτέρω λειτουργία, όταν μπορούν να ενταχθούν σε ένα ενιαίο πλαίσιο ερμηνείας και να μας φέρουν, από τον πάτο του χάσματος στην επιφάνεια, και να φωτίσουν την ουσία του πράγματος που προκύπτει από την πραγμάτευση του  υποτιθέμενου «αιμομικτικού έρωτα». Και αυτή η ουσία αναφέρεται στο διχασμό του «Εγώ» και την απόρριψη των «Πλέον Αδιαφιλονίκητων Πλευρών Του», που υπαγορεύουν τη «Διαχρονική Του Υπόσταση» και την εγγενή του τάση και πάγκαλο «Ορμή» να λειτουργεί, να πράττει, να δρα και συνολικά να «Κινεί» και να διαμορφώνει την ύπαρξη, μέσα στα άπειρα πλαίσια που ο «Λόγος» αποκαλύπτει και περιφρουρεί...

Αυτός ο σπαραξικάρδιος αποχωρισμός και αυτή η φυγή είναι η θλίψη, η ενοχή και η συμφορά του προσώπου, τα οποία η άρνηση εναντίον του ίδιου του εαυτού συνεπιφέρει...

“Παλινδρόμηση”... Είναι η απάντηση που είμαστε αναγκασμένοι πολλές φορές όλοι να δίνουμε στις διλημματικές καταστάσεις και τα αδιέξοδα της ζωής, που σαν τεράστιοι και ανηλεείς ογκόλιθοι δύνανται κυριολεχτικά να μας συνθλίψουν κάτω από το βάρος τους ή σε βράχους πέρα απ’ το εκτόπισμά τους… Ένα δρομολόγιο που λίγοι αναζητητές δεν έχουν κάποια στιγμή στη ζωή τους εκτελέσει…

Η παλινδρόμηση αναζητά εναγωνίως διέξοδο στην ασφάλεια της ανεπάρκειας, και τα πρόσωπα που μπορεί να φορέσει είναι περισσότερα και παραπλανητικά. Αυτά τα πρόσωπα άλλοτε αναγορεύουν τη συστολή της ψυχής σε απυρόβλητο δαίμονα, άλλοτε υποδεικνύουν με το δάχτυλο την άμεση επιστροφή στις τάξεις των στοιχειωμένων, ενώ άλλοτε τέλος αξιοποιούν την εκπορευόμενη από την εσωτερική σύγκρουση θλίψη, προκειμένου να ενδείξουν, προβλητικά στον έξω κόσμο, από τον οποίο έχουμε προσδοκίες, την αδυναμία του κόσμου αυτού να στοιχηθεί με τα νέα δεδομένα της ζωής, και την εμμονή του να κινείται αυτιστικά και ως μαριονέτα από τις εγγενείς του αδυναμίες και τις εξωγενείς του υπαγορεύσεις.

Όμως κάτι τέτοιο ακυρώνει αυτομάτως την ικανότητα οποιουδήποτε για αντίδραση. Αυτού που φέρει το λόγο και αυτού που τον λαμβάνει. Στα λίγα χρόνια της... «επίγειας» ζωής μου, έχω καταλάβει (όπως άλλωστε έχω αναφέρει και σε προηγούμενο μου κείμενο) ότι στην ύπαρξη δεν βλέπω να υπάρχουν σοβαρά μονοπώλια. Και πως ο φαινομενολογικός τρόπος, περαιτέρω, που αντιλαμβανόμαστε τα πράγματα του κόσμου, δύναται να διαμορφώσει σχετικές πραγματικότητες, καθιστώντας έτσι τις συνεπαγωγές του «οντολογικού επιχειρήματος» αληθινές υποστάσεις.

Οι εξωτερικές περιστάσεις πάντα πιέζουν... Αυτή είναι οι δουλειά τους... Και αυτός ο εσωτερικός, αρκετές φορές, «ολιγοκέφαλος» προγραμματισμός τους... Αν μπορούσαν… καθόλου να μην πιέζουν… δεν θα πίεζαν... θα δρούσαν: Αυτόματα και κατηγορηματικά.- Αν και πάλι όχι για πολύ. Εναλλακτικά αποπειρώνται να κολακεύσουν ή να δωροδοκήσουν με ψίχουλα… Γιατί ένα πράγμα, που οι λιγοστές ιστορικές μου γνώσεις μου έχουν κάπως αποκαλύψει, είναι ότι τα ανθρώπινα κίνητρα και πραχτικές τείνουν να είναι διαχρονικά... Τα τεχνικά μέσα αλλάζουν... Αλλά μπορεί να κάνω και λάθος... Μόλα ταύτα, όλα τούτα υποσημαίνουν ότι η παντοδυναμία των περιστάσεων που φαινομενικά είναι εγκατεστημένες στο απυρόβλητο, είναι συναλλάξιμη και άρα το όλο πράγμα εμπίπτει στο χώρο της αντινομίας. Κάτι τέτοιο συνεπάγεται ότι σε καμία περίπτωση δεν αφαιρούν το δικαίωμα, την υποχρέωση (όλων), αλλά ούτε και την ικανότητα από κανέναν εχέφρονα να συλλογίζεται, να ενεργεί, και να αποδέχεται τις συνέπειες, εξίσου και τις επιπτώσεις των επιλογών του, είτε πρόκειται για τον πιο «ασήμαντο μέρμηγκα» είτε πρόκειται για τον ίδιο το «Θεό». Και αυτό είναι που προσδιορίζει την ουσία και υπόστασή μας... Η ελευθερία μας να επιλέγουμε τις καταφάσεις, τις αρνήσεις, αλλά και τις θέσεις και τις συμφορές μας...

Κάθε προσπάθεια, ακόμη και ενός ολοκλήρου έθνους, φυγής από μια τέτοια «εγγενή» αξίωση και τιμή, συνεπάγεται αυτομάτως και απαρεγκλίτως τη μαζοχιστική καθήλωσή του στην εξαρτησιακή εκμηδένιση μιας κραυγής χωρίς φωνή...

“Αυτοθυσία”. Στα χρόνια της πρώτης νιότης μου ένοιωθα μια γλυκιά «τρυφερότητα» και μια κάποια «λύπη» για ένα πλάσμα που θεωρούσα ενδόμυχα ευγενικό, καλοσυνάτο και πραγματικά σοφό. Παρά το γεγονός ότι μια τέτοια σύλληψη φαίνεται αφενός ν’ αντίκειται στα ιστορικά δεδομένα και αφετέρου ότι βολτάρει στο χώρο του φανταστικού και των ανθρωπίνων εξιδανικεύσεων, κάποια περαιτέρω διείσδυση στο όλο θέμα θα μπορούσε να δράσει διαφωτιστικά για τις πλευρές των ανθρωπίνων περιπτώσεων, εκείνες που φλερτάρουν περισσότερο ή λιγότερο με μια μελαγχολική και αποστασιοποιημένη απ’ αυτούς αντίληψη του κόσμου.

Έχω αναφέρει με κάθε τρόπο σε προηγούμενά κείμενά μου ότι το γεγονός της εσωτερικής ενότητας της ψυχικής ζωής, σύμφωνο επίσης, και γιατί όχι, εκδηλούμενο κατά τους τρόπους που υπαγορεύει η ανθρωπιστική θεώρηση της ψυχολογίας, αντανακλά μία σύστοιχη και ολότελα απαραίτητη τοποθέτηση ως προς τα πράγματα πια του εξωτερικού κόσμου. Απαραίτητη διότι διευρύνει τα όρια του εαυτού, την ψυχική και πραξιακή του αποτελεσματικότητα, άροντας ταυτόχρονα την υπαρξιακή θλίψη και αγωνία της επικείμενης και αναπόδραστης απώλειας της ζωής, της δικής του και των άλλων.

Όσο ευρύτερες κατακτήσεις δύναται να επιτύχει κάποιος πάνω σ’ αυτό τον τομέα, (όχι ασφαλώς παρατακτικού τύπου), τόσο περισσότερο διευρύνει τις ταυτίσεις του χωρίς να χάνει την ατομικότητά του, τις νοηματοδοτήσεις και το πλαίσιο των επιλογών του, καθιστώντας, μέσα από τη δική του πια οντότητα, πραγματικές τις νομοτελειακές παραμετροποιήσεις της ύπαρξης, που  άρουν το προαναφερθέν δυιστικό σχίσμα και οδηγούν την υπόσταση στην… «αθανασία...»

Μία τέτοια σύλληψη της εσωτερικής και εξωτερικής ζωής, ολόψυχα την επιθυμούμε και την επιδιώκουμε και όποια ειρωνική κατάδειξη περί ΔονΚιχωτισμού, είναι πολύ περισσότερο και από ανόητο τεκμήριο, αν αναλογιστεί κανείς το πλήθος των σχετικών τεκμηρίων που διατρέχουν την ανθρώπινη ιστορία.

Μέσα σ’ ένα τέτοιο πλαίσιο και πιο σωστά στο πάνω άκρο του πλαισίου αυτού, δύναται να επιλεχθεί η αυταπάρνηση, που εν προκειμένω, χάνει τον αυτοακυρωτικό χαρακτήρα της αυτοθυσίας και καθίσταται «Συνειδητή Επιλογή» και δράση «Υγιούς Ναρκισσιστικού Τύπου» κατά τις ανακύπτουσες απαιτήσεις της Ατομικής Ύπαρξης και Μόνο. Και αναδεικνύει την νεοαποκτηθείσα ικανότητα του εαυτού να επιλέγει καθ’ ολοκληρίαν πια και κατά το προσωπικό «γούστο» και «κρίση» το ό,τι, πράγμα που κατά την ταπεινή μου γνώμη, συνιστά «Μέγιστη Ελευθερία» και «Αυτοπραγμάτωση».

Κάποιες φορές εντούτοις, παρ’ όλο που η αυταπάρνηση δεν συνιστά σαδομαζοχιστικού / ναρκισσιστικού τύπου αυτοθυματοποίηση, δεν μπορεί και εξίσου ν’ ανταποκριθεί στις επιταγές και εκπορεύσεις του παραπάνω κανόνα.

Η υπερεμπλοκή, με την ανάλογη απουσία εσωτερικού ελέγχου και εποπτείας, μπορεί να καταστεί καταστροφική και θλιβερή με συνέπειες για όλους. Η λειτουργία του εσωτερικού φόβου για την εκμηδένιση της ύπαρξης, της αδιόρατης ενοχής και του καταθλιπτικού αυτοοίκτου δρουν προβλητικά (όπως είπα και παραπάνω) στον έξω κόσμο, προκειμένου να αποφευχθεί η αυτόματη αυτοακύρωση του ατόμου οιονεί καταβύθιση «δίδυμου πύργου». Με τη συνδρομή των εξιδανικεύσεων του «εγώ» και άλλων ψυχικών μηχανισμών, μετατρέπουν τον κόσμο με τον πλουραλισμό των εκδηλώσεών του, σε μονοσήμαντο φορέα ανημποριάς, καταφρόνιας και εχθρικότητας. Μία τέτοια εξέλιξη επιτρέπει την αποστασιοποίηση και την προς τα πάνω, ή προς τα έξω, ή προς τα μπρος τοποθέτηση, δείχνοντας παράλληλα το δρόμο της αυτοθυσίας ή… «αυτοκτονίας», προκειμένου να μην βιωθεί ο «εν ζωή θάνατος»

Ασφαλώς, όσες ενδείξεις και αν έχουμε, δεν είναι απλό πράγμα να πούμε έτσι απλά ποιο απ’ τα δύο δρομολόγια ακολουθεί ή έχει ακολουθήσει ένας ψυχισμός καθώς αδυνατούμε να βιώσουμε το δυναμικό βίωμα του άλλου και αυτό που επιχειρούμε, είναι μέσα από το βαθύ κοίταγμα των ματιών μας να ταρακουνήσουμε την «Ορμή» της «Έγερσης» και να σκεδάσουμε την «Ορμή» της «Λήθης»…

Ασφαλώς όλα τούτα τα λόγια, όλα τούτα τα γραφόμενα είναι δυνατό να προκαλέσουν ένα … Γιατί;…

…Έτσι δύσκολοι που είμαστε οι άνθρωποι…

Ίσως Επειδή… αγαπάμε «τηνΟρμή&τονΛόγο»

Ίσως Επειδή… κάποτε γίναμε και ‘μεις αποδέκτες ενός τέτοιου Δώρου

Ίσως Επειδή… το κάλεσμα των ανθρωπίνων φωνών είναι ακαταμάχητο,

                        αποδεικνύοντας ότι στο σύμπαν το μόνο που δεν υπάρχει είναι

                        μοναξιά…

Ίσως και όλα…

Καλό σας βράδυ

και…

Καλή σας διασκέδαση… …Άλλο ένα πράγμα στο σύμπαν, που δεν χρειάζεται λεφτά, όπως έλεγε και ο αγαπητός φίλος… …ούτε την έγκριση της Τρόικα… :-)

                    © 2012 Ελένη Κανακάκη (ΦΠΨ Ψ')