(και ο αποφθεγματικός λόγος)
Η αλήθεια είναι πως ούτε η ίδια έχω ανακαλύψει
κάποια ιδιαίτερη χρησιμότητα, στην ευρεία χρήση του αποφθεγματικού λόγου:
¨Η για ν’ ακριβολογήσω…
Εξαρτάται από το συγκείμενο.
Τι σημαίνει αυτό; Πως είναι άλλο πράμα να κάνεις μία κουβέντα, παρέα μ’ ένα
φίλο, η οποία «ανθίζει» σιγά σιγά, εν
είδει μίας κοινής ψυχικής αποκάλυψης και εκεί κάπου ν’ ανακαλέσεις ένα στίχο
από ένα ποίημα, μία ρήση από μια μυθοπλασία ή ένα φιλοσοφικό απόσταγμα και άλλο
πράμα να την τυπώσεις πάνω σε μια εικόνα παρωχημένης αισθητικής και να την
περιφέρεις, σαν έκθεμα, παντού.
Κάποτε καθόμουν με τον φίλο μου τον Γ. και συζητάγαμε ήσυχα και αβίαστα, γύρω
από τα ζητήματα της «Δέσμευσης», η οποία συνιστά τη βάση της ψυχικής αυτοϊασης,
στη δική μου ψυχολογική θεωρία (http://psychofil.blogspot.gr/2012/06/2.html).
Και με την εννοιολόγηση αυτή, υπονοείται η πρώτη και αναπόδραστη, έως και
δογματικά (θα τολμήσω να πω) καθορισμένη, ηθική υποχρέωση του «Υποκειμένου»,
απέναντι στην ίδια του την ύπαρξη. Υποχρέωση, η οποία, στο βαθμό που
εκπληρώνεται, ξεδιπλώνει την υποχρέωση απέναντι στο «Αντικείμενο»…
Κάπου τότε ανακάλεσα, όχι τον ποιητή, ή τις «λέξεις» του, αλλά πιθανά αυτό
που είχε νοιώσει και ο ίδιος, όταν χάραζε στο χαρτί…
«…θέλει τόλμη και αρετή η
ελευθερία…»
Τρεις «άνθρωποι», τρεις οντότητες (πιο σωστά) συνομιλήσαμε εκείνη την ώρα.
Το λογοτεχνικό απόσταγμα, το οποίο επικοινωνήθηκε, για να μεταβολιστεί στον
ψυχικό χώρο των υποκειμένων (και με αυτό
τον Τρόπο να περάσει στο συγκεκριμένο γίγνεσθαι και την ιστορία) και
εγώ με τον φίλο μου τον Γ., οι οποίοι εκείνη τη στιγμή μεταφερθήκαμε
ψυχονοητικά, σ’ ένα είδος «ψυχαναλυτικού μεταβατικού χώρου».
Εκείνου δηλαδή, του κοινά συγκροτούμενου (ίσως) ψυχικού χώρου, ο οποίος δημιουργείται
μεταξύ αναλυτή και αναλυομένου, για να φέρει, μέσα από μία συνθήκη εξωτερικής
σιγής, αλλά εσωτερικής «βουής», το ψυχολογικό του αντίτιμο -για χάρη και των
δύο- στο μέλλον.
Και ας εξετάσουμε τώρα την άλλη πλευρά:
«…Όταν επιθυμείς κάτι σφόδρα, το σύμπαν συνωμοτεί,
για να το αποκτήσεις…»
· Το
πρώτο πράγμα που αντιμετωπίζουμε, ως πρόβλημα, στον αποφθεγματικό λόγο είναι εκείνο
της ερμηνείας:
Τι σημαίνει το παραπάνω; Δεν είναι μια εύλογη
απορία; Kαι ποιος το επεξηγεί
τελικά; Στην προηγούμενη επικοινωνιακή συνθήκη, το «νόημα» της ρήσης προέκυψε
αβίαστα, ως ψυχικό προϊόν, ανάμεσα σε δύο ανθρώπους. Εδώ πως και τι ακριβώς
προκύπτει εννοιολογικά και βιωματικά;
Στη φροϋδική θεωρία, υφίσταται η έννοια μίας
παιδικότροπης «παντοδυναμίας». Σύμφωνα με αυτή, όσο πιο περιορισμένη είναι η
εσωτερική συγκρότηση του ατόμου (ώστε να μπορέσει να δημιουργήσει τον κόσμο του,
με εφαλτήριο και γνώμονα το σφιχτοδεμένο «εγώ» του), τόσο επεκτείνεται και
κατοχυρώνεται μέσα του η ιδέα της υπαγωγής του κόσμου αυτού στην «Παντοδύναμη
Διευθέτηση (τούτου), από το Εγώ Του».
Αν σκεφτούμε όλα αυτά και πολλά άλλα, τα οποία έχουν
αναλυθεί σε προηγούμενο κείμενό μου (http://psychofil.blogspot.gr/2014/03/blog-post.html),
μπορούμε κάλλιστα να ισχυριστούμε και το αντίθετο: Δηλαδή πως το σύμπαν τελικά δεν
συνωμοτεί και για κανένα λόγο. Αφενός γιατί δεν φαίνεται ν’ ασχολείται
αποκλειστικά με τις ανάγκες του καθενός μας ή κάποιου… (εκείνος προσδοκά
αυτό, για χάρη του εαυτού του) και αφετέρου διότι το σύμπαν δεν είναι ένα
πράμα, αλλά πολλά πράματα.
Ίσως όμως, ένας άνθρωπος που μεταφέρει έναν τέτοιο
λόγο, αυτό που πραγματικά θέλει να επικοινωνήσει είναι πως η δέσμευση σ’ ένα
προσωπικό, καλοδουλεμένο εσωτερικά όραμα κινητοποιεί τις εσωτερικές δυνάμεις,
για να ορθώσει τις παραμέτρους της εκπλήρωσής του. Και αυτό, σαν άποψη, είναι
κάτι πραγματικά ωραίο.
Βέβαια πιθανά και να συνιστά μία θρησκευτικού
χαρακτήρα αλληγορία για τη λειτουργία του «Θείου», όταν κάτι συνιστά ένα
ηθικοδίκαιο όραμα και αξία…
Τελικά, τι από τα παραπάνω, η ρήση αυτή πιθανά συνεπάγεται
ή σημαίνει;
· Όμως
πέρα από τα προβλήματα ερμηνείας, έχουμε και άλλα να σκεφτούμε, γύρω από το
θέμα αυτό:
Κάπου, μέσα σ’ όλα, η συστηματική (το
τονίζω αυτό) χρήση του αποφθεγματικού λόγου αποκαλύπτει και μία ανάγκη ταύτισης
με την «Αυθεντία» (όταν
βέβαια έχει κατοχυρωθεί η πατρότητα του λόγου αυτού), εξίσου και την ανάγκη της
ανάδειξης της Διαφορετικότητας
(ως προσωπικότητα) του μεταγενέστερου εκφραστή του, η οποία μάλιστα
διαφορετικότητα, ενίοτε, κοπανιέται και κατά τρόπο υπόκωφα δηκτικό, αν
όχι και επιθετικό στα μούτρα του άλλου.
«…
Κοίτα ποιος είμαι !! … Αυτή είναι η Αξία Μου…»
Μέχρι που κάποιες φορές, αυτή η χρήση κατρακυλάει
και σ’ ένα είδος «μαζικής υστερίας».
Τους τελευταίους μήνες, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης βρίθουν από μία λεζάντα που
αναφέρεται στον αμερικανό ποιητή και συγγραφέα Henry Charles Bukowski. Οι σχετικές αναρτήσεις δε, γίνονται και από
ανθρώπους, οι οποίοι. -από εκτενή συζήτηση που είχα μαζί με κάποιους από
αυτούς- δεν μ’ έπεισαν για την ικανότητά τους, στην εμβάθυνση στη λογοτεχνική
και συγκινησιακή γλώσσα.
Η συστηματική
χρήση τέτοιων μέσων εκφοράς προσωπικού λόγου, πιστεύω πως υποσημαίνει και μία Αποφυγή
της χρήσης της ελευθερίας και τη υποχρέωσης του ατόμου να δομήσει
μία δική του γνώση, για να φέρει αυτή, υπεύθυνα και με θάρρος
μπροστά στον έκαστο συνομιλητή του, ως έργο δικό του, απ’ το «αίμα» ή την «πεποίθηση» του μυαλού και της καρδιάς του, όποιο έργο και αν είναι
αυτό και να το θέσει στη «διαπάλη» ή και απλά στο χώρο της εμπειρίας του άλλου.
…και αντ’ αυτού
προτιμάται η ταύτιση μ’ ένα λόγο, ο οποίος, λόγω της ιστορικής κατοχύρωσής του,
θεωρείται πως κατοικεί στο απυρόβλητο…
· Ένα
τελευταίο πράγμα, το οποίο κρίνω σκόπιμο να σκεφτούμε, αναφέρεται στην Αλλοτρίωση του μηνύματος, μέσω
της «μαζικοποίησής» του:
Στον ευρύτερο χώρο του εμπορίου ή της πολιτικής
(κοντά είναι αυτά τα δύο) και ειδικότερα σε αυτόν της διαφήμισης, για να
καταστήσεις μία ρηξικέλευθη ιδέα, μια νέα ιδέα ή απλά μία καλή ιδέα, από
ακίνδυνη, έως και πολιτικά και εμπορικά «αξιοποιήσιμη», είναι αφενός να την συμπεριλάβεις
στην πολιτική σου εκστρατεία και αφετέρου να την εντάξεις στη «διαφήμιση…». Κάνοντας
χρήση της μαζικότητας της διασποράς και της ολοκληρωτικής δεοντολογίας, που
διέπει τους χώρους αυτούς. Όλοι δε, γνωρίζουμε πως ο χώρος της διαφήμισης έχει
ως ακραιφνή και μοναδικό στόχο να προωθήσει, για λόγους οικονομικής απόδοσης,
ένα προϊόν.
…όπως
λένε, λόγου χάρη, κάποιοι «έξυπνοι», για να πουλήσουν την «πρέζα» τους… keep walking…
Κάποτε, ο φίλος μου ο Σπύρος μού είχε πει, «Τα
πιο όμορφα πράγματα στον κόσμο, Ελενίτσα, είναι τσάμπα». Εγώ καταλάβαινα,
γιατί το είπε αυτό... Όμως που να ‘ξερε τώρα αυτός (εδώ πιο κάτω που βρίσκεται ;-)
) ότι ένα από τα πιο φασιστικά και δημοφιλή κανάλια της ελληνικής τηλεόρασης,
κάνοντας μία μικρή μετατροπή θα ισχυρίζονταν πως τα «τα πιο ωραία πράγματα στον
κόσμο, δεν είναι πράγματα».
Ασφαλώς, ο οποιοσδήποτε μπορεί να υποστηρίξει πως
η χρήση της λεζάντας και του αποφθέγματος από τον καθένα μας, δεν έχει πολιτικό
χαρακτήρα και οπωσδήποτε όχι εμπορικό. Όμως εδώ θ’ ανακαλέσω ένα ακόμη πράμα
του φίλου μου του Σπύρου.
«…Ελενίτσα ! …όλοι κάτι πουλάμε…»
Όμως πέρα από αυτό, εκείνο το οποίο εγώ πιστεύω,
είναι πως η εκλαΐκευση της γνώσης, έξω από κάποια πλαίσια θεμιτά,
συνεισφέρει σε όλα, τα ακριβώς παραπάνω περιγραφέντα. Ή ακριβέστερα… Η γνώση
είναι καλό να εκλαϊκεύεται, για να γίνεται περισσότερο προσιτή, στους μη
ειδήμονες και αυτό ισχύει για όλους μας. Αφού οι περισσότεροι σύνηθα διαθέτουμε
πολύ εξειδικευμένη ειδημοσύνη, πάνω σ’έναν τομέα, όταν τη διαθέτουμε και αυτή
ασφαλώς... Αυτή η εκλαΐκευση μπορεί να οδηγήσει σε περαιτέρω τριβή μ’ ένα χώρο
του επιστητού, από κάποιον προηγούμενα ανυποψίαστο και τούτο είναι ένα
πλούτισμα της γνώση. Όμως αυτό είναι διάφορο, από τα προηγούμενα…
Προσωπικώς, κρίνω σκόπιμο να διαβάζουμε βιβλία και
αν θέλουμε να παρακινήσουμε κάποιον στο να πράξει το ίδιο, μπορούμε να
παραθέσουμε μία περίληψη, με σχόλια δικά μας, ή δυνατόν…
«…καλλιεργώντας έναν (ει)δικό, ελεύθερο
και δροσερό λόγο…»
Καλό σας απόγευμα :-)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου