Η «χρησιμότητα» της διαφθοράς (ένα ζήτημα «αισθητικής»)

Από μία πρόχειρη στατιστική ανάλυση στην οποία προέβην, θα έλεγα πως έχω διαπιστώσει πως οι άνθρωποι που διαθέτουν όρια ικανοτήτων θα έχουν οπωσδήποτε και υψηλά συναισθηματικά όρια, έως πολύ υψηλά, δηλαδή θα παρουσιάσουν υψηλή αδυναμία προσφοράς ή αδυναμία μη χειριστικής προσφοράς, που δεν εξασφαλίζει ήτοι κακοήθεις ναρκισσιστικές ανταμοιβές. Οι άνθρωποι όμως που δεν διαθέτουν όρια ικανοτήτων μπορεί να έχουν συναισθηματικά όρια, μπορεί και όχι, αλλά εν πάση περιπτώσει διαφοροποιούνται ιδιαζόντως και ποιοτικά και ποσοτικά από την προηγούμενη κατηγορία.

                          Karl Popper

Η δεύτερη κατηγορία αφορά σε αυτούς που μπορούν να παράγουν υψηλής ποιότητας και αισθητικής χρησιμότητα για τον εαυτό τους και αυτομάτως για τους άλλους (αυτά τα δύο είναι αδύνατον να διαχωριστούν…) και αυτή η χρησιμότητα αφορά στις τέχνες,  τις καλές τέχνες, τα γράμματα και τις κοινωνικοπολιτικές παρεμβάσεις. Στην πρώτη κατηγορία προσωπικώς καταχωρίζω ανθρώπους που διαθέτουν σημαντική συμβολή στην αέναη αναπαραγωγή ενός παρωχημένου συστήματος και πλαισίου ευκαιριών.

Η διαφοροποίηση αυτή στο συναισθηματικό όριο προέρχεται αφενός από το γεγονός πως η μη ύπαρξη ορίου ικανοτήτων δημιουργεί μία ενδοψυχική και μία διυποκειμενική υπεραναπλήρωση (καλώς εννοουμένης εν προκειμένω) καθώς οι άνθρωποι αυτοί μπορούν να σκέφτονται διαφορετικά, άρα να λειτουργούν δημιουργικά και κατ’ επέκταση να αναπλάθουν σταθερά το συναίσθημά τους. Όμως προέρχεται και από το γεγονός πως τα συναισθηματικά όρια που θέτουν, κυρίως εξυπηρετούν την αυτοπροστασία τους και όχι την ανάγκη τους να παραμένουν σταθερά κακοί ή (έστω) …λίγοι… Μόνο που η ανάγκη αυτή για αυτοπροστασία ενδέχεται να ξυπνήσει την αυτοπροστασία στους ομοϊδεάτες τους, εάν αυτή η ανάγκη μέσα στους δεύτερους λανθάνει. Αλλά εδώ είμαστε… μπορούμε πάντοτε να «μαθαίνουμε» και να λειτουργούμε επανορθωτικά.

                                                                                       Johann Sebastian Bach

Η γνώμη μου είναι πως οι άνθρωποι θα εξωτερικεύσουν το χέρι της διαφθοράς τους (δηλαδή θα το μεταβιβάζουν από το ενδοπροσωπικό στο διαπροσωπικό), ανάλογα με το κοινωνικό δυναμικό που διαθέτουν, ενώ το μέγεθος αυτής της διαφθοράς γίνεται αντιστρόφως ανάλογο του ορίου ικανοτήτων που διαθέτουν. Όσο δηλαδή αυξάνεται η ικανότητά τους, τόσο μικραίνει η διαφθορά τους. Πολύ συχνά, νομίζω, αυτό το μέγεθος (ικανότητας πια) συναντιέται ωραιότατα στα επιτεύγματά τους από τα οποία αντλούνε υπερηφάνεια και τα οποία κρίνονται από τη δυναμική εξωστρέφειας που τα έργα αυτά διαθέτουν. Και τώρα πια καταλαβαίνω αυτό που μου είχε προτείνει ο φίλος μου ο Γ.Μ. (ο οποίος πέραν άλλων είναι κυριολεκτικώς και ποιητής) για τη δύναμη του ποιητικού έργου....

Το έργο ενός ποιητή/συγγραφέα αντλεί την αξία του από την ικανότητα του τελευταίου να απομακρύνεται από το συγκεκριμένο πλαίσιο του εαυτού του, από την ικανότητά του να επεκτείνεται, ώστε να μην μιλάει μόνο για τον εαυτό του.

Κι εμένα με συγκινεί αυτή η φυγή του "ποιητικού" έργου από την ύπαρξη του, η φυγή του από το γήινο όριο, για να ταξιδέψει σαν το φως μέσα στο άπειρο-ονειρικό

Ένα αναγνωρισμένο πνευματικό έργο ή ένα καταξιωμένο καλλιτεχνικό δημιούργημα λόγου χάρη (αξίες που εμένα με αγγίζουν, γι’ αυτό και τις αναφέρω παραδειγματικά) διαθέτουν υψηλή δυναμική εξωστρέφειας και κατά συνέπεια υψηλή κοινωνική προσφορά, πράγμα το οποίο προϋποθέτει την ικανότητα του ποιητή και την ταύτισή του με τη δυναμική του έργου του. Όταν οι άνθρωποι δεν μπορούν, για τον όποιο λόγο, δεν θα το εξετάσουμε τώρα αυτό, τότε θα εξελίξουνε τη διαφθορά, είτε στο ενδοπροσωπικό, είτε (όσο φτάνει το χέρι τους) και στο διαπροσωπικό, προκειμένου να εξεύρουν μία καλή δικαιολογία της ικανότητάς τους …να είναι λίγοι…

Γιατί ο άνθρωπος μπορεί να αντέξει να είναι διεφθαρμένος (πολύ περισσότερο επειδή θα έχει μετατρέψει τη διαφθορά σε ικανότητα και αξία), αλλά δεν μπορεί να αντέξει να είναι αποτυχημένος, γιατί θα καταρρεύσει.

Οπότε πάντοτε θα εφευρίσκει τις απαιτούμενες εκλογικεύσεις, εκείνες που του αναλογούν και που καθορίζουνε τους στόχους του, μαζί και την αισθητική του

© 2019 Ελένη Κανακάκη (ΦΠΨ Ψ')