Τα εργαλεία της ψυχοθεραπείας

Κάποιες έννοιες, παρ’ ότι φαίνεται να έχουν αποκτήσει μία «μουσειακή αξία», θέτουν εντούτοις στο διανοητικό φακό ανθρώπινες λειτουργικότητες που είναι κατ' ανάγκη διαχρονικές και θα ήταν σκόπιμο, κατ' εμέ, να ενταχθούν οργανικά και να προσαρμοστούν εργαλειακά στην ψυχοθεραπευτική διαδικασία, ψυχαναλυτικού τύπου ασφαλώς.

Λένε… «με όποιον δάσκαλο καθίσεις, τέτοια γράμματα θα μάθεις». Εγώ βέβαια δεν υπήρξα διόλου διορατική δασκάλα έως τώρα, και δεν βλέπω να τα καταφέρνω και ποτέ, μάλλον ικανή «συνοδοιπόρος» για εκείνους που διαθέτουν ψυχική ποιότητα και αξία, άλλοι όμως είναι ή ήταν...

Τούτη λοιπόν ή λαϊκή ρήση έρχεται σε συνάφεια με τη δική μου διαπίστωση πως οι ψυχαναλυτές, στην επαγγελματική τους σταδιοδρομία, «πασάρουν ο ένας το “κουσούρι” του στον άλλο». Αυτό δεν είναι πάντοτε κακό, αρκεί να γίνεται πραγματεύσιμο από τα μέλη της θεραπευτικής δυάδας και να αποφεύγονται οι «αιμομικτικού» τύπου εμπλοκές, με όλες τις …ειδικές…, της «σχέσης», εξαιρέσεις…

Γιώργος Μποτονάκης

Αυτό που παράλληλα και σταδιακά θα ενισχύσει το ψυχοθεραπευτικό προσκδοκώμενο είναι η καλλιέργεια της «…ικανότητας…» (ας μην συγχέουμε εδώ την έννοια αυτή με εκείνες που αφορούν στις γνωσιοσυμπεριφοριστικές τεχνικές και στρατηγικές που είναι άλλης τάξης θέμα και διαφορετικής εργαλειακής αξίας) του «υποκειμένου» να συγκροτεί το «χρέος» του, πράγμα διόλου αυτονόητο για τους περισσότερους ανθρώπους. Αυτή η διάσταση του χρέους έγινε σε μένα αντιληπτή και αποσαφηνίστηκε μακροχρόνια στις ψυχαναλυτικές μου διαδρομές και εύχομαι να συνεχίσει να τροφοδοτεί την ψυχοδιανοητική μου υπόσταση στις «νεοσύστατές» μου διαδρομές.

Τούτο προέκυπτε μέσα από μηχανισμούς που διέπουν τη λειτουργία της ψυχαναλυτικής δυάδας -ως χαρακτηρολογικό όμως δεδομένο του «αντικειμένου» της ψυχοθεραπευτικής εργασίας, ακόμη και όταν αυτό ήτανε ή είναι απόν-, λόγω της μεταβιβαστικής λειτουργίας και της μεταβολικής δραστηριότητας του αντικειμένου της ψυχαναλυτικής δυάδας, έτσι όπως αυτά τα δύο διαδραματίζονταν στον ψυχαναλυτικό, μεταβατικό χώρο και λιγότερο ως συνειδητή τού αντικειμένου επιλογή.

Σημασία έχει πως το δεδομένο αυτό φέρνει στο ψυχοθεραπευτικό «φως» το γεγονός πως η καλλιέργεια -μεταξύ άλλων…- της ικανότητας του υποκειμένου να ανακαλύπτει και να εξευρίσκει το «χρέος» που αναλογεί στης δικής του τάξης «…έργα…» είναι αυτό που θα καλλιεργήσει διαφορετικά από τα προϋπάρχοντα σε αυτό «σενάρια», θα μεταφέρει σταδιακά σε έναν άλλο «τόπο» την «ιστορία» της ζωής του και θα οικονομήσει προοδευτικά τη «λύτρωσή» του.

Ποιοι θα μπορούσαν λοιπόν να είναι αυτοί οι διαφορετικοί, οι «νεοσύστατοι (για το υποκείμενο) τόποι», για τους οποίους θα ήταν εφικτό να περάσουμε σ' έναν ψυχαναλυτικό λόγο και ποιες είναι οι δυστοκίες που εμποδίζουν από αυτό το τελευταίο να συμβεί; γιατί μιλάμε κυρίως για τις «ιδέες» μας, τις «εγκρίσεις» και τις ψυχοδιανοητικές κατασταλάξεις μας και πολύ λιγότερο για όσα νοιώθουμε ανά πάσα ώρα και στιγμή; γιατί! μιλάμε κυρίως γι' αυτό που μας έχει ήδη συμβεί και όχι γι' αυτό που οσμιζόμαστε ότι θα μπορούσε να μας συμβεί; τι μας εμποδίζει και γιατί απ' όλα αυτά τα παραπάνω;

Γιώργος Μποτονάκης

Είναι σημαντικό όχι μόνο να περάσουμε στη δόμηση ενός «χρέους», βάσει ενός δυναμικού εσωτερικού εγκριτικού, αλλά και κατ' επέκταση να καταφέρνουμε κυρίως να το στοιχειοθετούμε, όπως κάνουμε με τους στόχους σε κάθε πραγματική επιστημονική εργασία, όσοι βεβαίως λειτουργούμε επιστημονικά. Αυτό μπορεί να γίνεται μέσα από διαδικασίες «…περάσματος…», οι οποίες θα δραστηριοποιήσουν και θα κινητοποιήσουν την οργανωτική διάθεση, τον έλεγχο και την εποπτεία του συνειδητού, χωρίς το οποίο τίποτα δεν μπορεί να γίνει.

…όπως είπε και μία μυθική φιγούρα, σε μία σχετική αλληγορία,

«εγώ έχω ήδη παραλάβει το χρέος το δικό μου..., κι εσύ έχεις τώρα παραλάβει το χρέος το δικό σου…, εάν δεν βρεις ο ίδιος τον τρόπο να το εκπληρώσεις… τότε κανείς δεν θα μπορέσει να το κάνει…

© 2020, Ελένη Κανακάκη, Ψυχολόγος