Αρχαϊκοί Μηχανισμοί Άμυνας του Εγώ: H Διχοτόμηση
μέσα στο Εγώ
(splitting)
Όταν το Ενορμητικό διχοτομείται,
τα αποτελέσματα, λόγω του εκρηκτικού
ταμπεραμάντου του, και του παντοδύναμου ελέγχου που θέλει να ασκεί, θα
είναι και αυτά εκρηκτικά. Όταν το
Υπερεγώ διχοτομείται, τα αποτελέσματα, λόγω του δυναμικού ταμπεραμέντου του,
και του παντοδύναμου ελέγχου που θέλει να ασκεί, θα καλλιεργήσουν την έλλειψη στο μέτρο και είναι σοβαρά. Όταν το Δίγλωσσο Εγώ διχοτομείται, λόγω της
ταύτισής του με την εξουσία ως διαχειριστή της πραγματικότητας και λόγω του
παντοδύναμου ελέγχου που θέλει να ασκεί, τα αποτελέσματα γίνονται απλά καταστροφικά.
Η τριλογία του Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν «Ο Άρχοντας
των Δακτυλιδιών» είναι μία εξαίσια αλληγορία για τη διχοτόμηση του Δίγλωσσου, αλλά και
πολυπολιτισμικού «Εγώ» το οποίο εκπροσωπείται θαυμάσια από τον κληρονόμο του
βασιλείου των ανθρώπων Aragorn
και όχι μόνο…
Πολύ σωστά δηλώνεται μέσα σε αυτή
την τριλογία πως ο παντοδύναμος έλεγχος μπορεί να γίνει ο διακαής πόθος των
ανθρώπων που πολύ εύκολα σαγηνεύονται από τη δύναμή του. Κάνοντας μία
παρένθεση, εύχομαι στη ζωή αυτό να μην συμβαίνει ιδιαίτερα ούτε και συχνά,
κυρίως μέσα σε κάποιους χώρους όπως είναι η επιστημονική τάξη, γιατί τότε ο
κόσμος όλος θα χάσει τον εαυτό του, θα
χάσει την ψυχή του…
Το εγώ λοιπόν, στο πρόσωπο του
κληροδότη Isildur, λόγω
της ενοχής για τη θνητότητά του (και άρα τη μικρότητά του), δεν εισάκουσε τα ξωτικά και υπέστη ταύτιση με το σύμβολο της
εξουσίας (δακτυλίδι). Μέσα από αυτή την ταύτιση προέβαλλε κάθε τι κακό που
υπήρχε μέσα του (και το οποίο άνδρωσε η
ασύνειδη (και όπως έχω παλαιότερα αναφέρει, προκρούστεια ή κανονιστική) ενοχή του)
μέσα στο σώμα του κόσμου που το
περιβάλλει και έπειτα ταυτίστηκε με το αντικείμενο του κακού που είχε ήδη
προβάλει. Αναγόρευσε δηλαδή τον κόσμο όλο (και τα ξωτικά) σε αχρείο (για τη μικρότητά του) υποκινητή
ανταρσίας, για την υφαρπαγή της εξουσίας του Εγώ και ξεκίνησε τον πόλεμο μαζί
του. Ο Sauron δηλαδή
δεν προηγείται του Isildur αλλά είναι κατασκευή του Isildur και ανήκουν και οι δύο στο
διχοτομημένο και διαστροφικό Εγώ. Κάτι τέτοιο βέβαια δεν ήταν αναγκαίο, ούτε
έπρεπε καν (κατά τη γνώμη μου) να ειπωθεί στην ιστορία, γιατί τότε ο μύθος θα
έχανε το νόημά του.
Ο κληρονόμος του θρόνου, καθώς
παρέλαβε μία τέτοια κληρονομιά, γεμάτη
προδοσία, αίμα και δαιμόνια, χάνει το ρόλο που του αναλογεί και σπαταλάει
την πολύτιμη ζωή του περιπλανώμενος εδώ και εκεί, αρνούμενος να πράξει τα χρέη του και προσπαθώντας να λύσει τα
υπαρξιακά του στα βουνά. Ο βασιλιάς Aragorn όμως δεν είναι μόνος.
Οι δύο αθάνατες πλευρές της
προσωπικότητας, δηλαδή του Ενορμητικού και του Υπερεγώ που εκπροσωπούνται από
τις δύο τάξεις των ξωτικών και οι οποίες χαίρουν θαυμάσιας επικοινωνίας μεταξύ τους και
συνεπώς συνεργασίας, ανέλαβαν οι ίδιοι μαζί με τον μάγο το χρέος να τον
ενθρονίσουν.
Ο χρόνος του υποκειμένου της
ψυχοθεραπείας, δηλαδή του εγώ, αντιπροσωπεύεται από τρεις οντότητες και
αφορά στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον του Εγώ, δηλαδή στην αναπτυξιακή
του πορεία. Το «παιδί στο τραύμα», το σκανταλιάρικο πλάσμα που βρίσκεται παντού και αναλαμβάνει να διεκπεραιώνει χίλια δυό, δηλαδή
ο Frondo εκπροσωπεί το
παρελθόν του υποκειμένου και όλοι γνωρίζουμε πως το «παιδί στο τραύμα» είναι
πάντοτε παρόν. Ο Aragorn
εκπροσωπεί το τώρα του υποκειμένου που προσπαθεί να δώσει τη μάχη με τις παραλαβές που έχει κάνει και τους δαίμονες
που έχει ο ίδιος οικοδομήσει και οι οποίοι έχουνε στοιχειώσει (στο έργο) τα
βουνά. Το μέλλον του δίγλωσσου Εγώ αντιπροσωπεύεται από τον σοφό μάγο Gandalf ο οποίος διαθέτει όλα
τα κλειδιά
για να μπορεί να συνεννοείται και με τα δύο βασίλεια των ξωτικών αλλά και όλους
όσους τα ξωτικά ορίζουνε. Συνιστά δε, τις ασυνείδητες δομές του εγώ.
Το εγώ, όταν δεν συναντάει τη διαστροφή, αλλά φέρει μόνο τον υπαρξισμό του, μπορεί λοιπόν να γίνει
πολύ λιγότερο θνητό απ’ όσο μπορεί να φανταστεί, για λόγους που σταδιακά του
γίνονται αντιληπτοί: Αφενός, επειδή είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τις δύο
θεμελιώδεις δομές της προσωπικότητας που χύνονται σαν τα ποτάμια μέσα στα
σωθικά του. Αφετέρου επειδή οι δομές αυτές έχουνε
γνώση της θέσης που τους αναλογεί και ποια είναι τα βασίλεια μέσα στο οποία μπορούν να διαφεντεύουν και σίγουρα αυτά δεν αντιστοιχούν
στο «πραγματικό», δηλαδή το βασίλειο το οποίο μπορεί να ορίζει αποκλειστικά και
μόνο το Δίγλωσσο Εγώ. Κάθε άλλη εκπροσώπηση πρέπει να είναι απλά
αναπληρωματική. Επιπλέον, οι δύο αυτές δομές λειτουργούν σχεδόν απόλυτα έξω από τον καταβιβασμό στην θνητότητα, διότι αυτό τους είναι απαγορευμένο.
Αυτό συνεπάγεται πως δεν μπορούν να πλανευτούν από το δαχτυλίδι της εξουσίας,
όπως άλλωστε και ο σοφός Gandalf
που συνιστά την προβολή του Εγώ στο μέλλον. Πέραν των προηγουμένων, το εγώ
λαμβάνει συνεχώς από τα δύο ξωτικά τη φροντίδα,
την προστασία και τις γνώσεις αυτές
με τις οποίες θα πολεμήσει το κακό, πέραν της μόνιμης σωματοφυλακής που του
έχει παραχωρηθεί (Legolas και Gimli).
Διάφορες άλλες προσωπικότητες που
περιβάλλουνε το βασιλιά, συγκροτούν λειτουργίες του εγώ. Κάποιες άλλες
συνιστούν πλευρές και λειτουργίες του ασυνειδήτου και άλλες συνιστούν πλευρές
του παρελθόντος του Εγώ, όπως το γκόλουμ, το οποίο αποτελεί την αρνητική
προβολή του Frodo και
με την οποία οφείλει να παλέψει.
Στο τελείωμα της τριλογίας έχουμε
ένα πολυπολιτισμικό Εγώ, που έχει θεραπεύσει το παρελθόν του, έχει οργανώσει
την πολύφωνη και πολυανεκτική πραγματικότητά του και έχει
ατενίσει το μέλλον του στο πρόσωπο ενός πολύ σοφού και αιωνόβιου μάγου.
Έχουμε λοιπόν ένα Εγώ που άφησε
το παρελθόν του μέσα στο ασυνείδητό του για να θεραπευτεί, οργάνωσε και ένωσε
όλους τους κόσμους, δίνοντας βήμα όπου χρειάζεται, ώστε να υπάρχει μία
εσωτερική πολυφωνία και παρέλαβε το δώρο των ξωτικών, δηλαδή το τέκνο του
ενοποιημένου ασυνειδήτου (Arwen)
που θα του εξασφαλίσει την αθανασία.
Εάν θελήσει κάποιος να δει την
τριλογία και από αυτή της την ερμηνευτική πλευρά, δημιουργείται ένας λόγος
παραπάνω, για να πει, «τι θαυμάσια
ιστορία». Ίσως όμως το πιο σημαντικό απ’ όλα είναι πως στη θέση του βασιλιά ενθρονίστηκε αυτός που έπρεπε να ενθρονιστεί, που ολοκλήρωσε το αναπτυξιακό
του ταξίδι και την ψυχοθεραπεία του και ο οποίος στο τέλος...
…ως Άγγελος Καλών Μαντάτων και
(εγκόσμιας) Γαλήνης… έγινε ο αοιδός
μίας αρμονικής μουσικής μαγείας…
© 2019 Ελένη Κανακάκη (ΦΠΨ Ψ')
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου